Lycopene: Lợi ích sức khỏe và nguồn thực phẩm hàng đầu

Lycopene là một chất chống oxy hóa trong họ caroten.

Chất chống oxy hóa bảo vệ cơ thể bạn khỏi bị hư hại do các hợp chất được gọi là gốc tự do gây ra.

Khi mức gốc tự do vượt quá mức chống oxy hóa, chúng có thể tạo ra stress oxy hóa trong cơ thể bạn. Sự căng thẳng này có liên quan đến một số bệnh mãn tính, chẳng hạn như ung thư, tiểu đường, bệnh tim và bệnh Alzheimer.

Nghiên cứu cho thấy rằng các đặc tính chống oxy hóa của lycopene có thể giúp giữ mức gốc tự do ở mức cân bằng, bảo vệ cơ thể bạn chống lại một số tình trạng này.

Ngoài ra, các nghiên cứu trên động vật và ống nghiệm cho thấy lycopene có thể bảo vệ cơ thể bạn chống lại tác hại do thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, bột ngọt (MSG) và một số loại nấm gây ra.

Hoạt động chống oxy hóa mạnh của lycopene có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm sự tiến triển của một số loại ung thư.

Ví dụ, các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy lycopene có thể làm chậm sự phát triển của ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt bằng cách hạn chế sự phát triển của khối u.

Các nghiên cứu trên động vật báo cáo thêm rằng nó có thể ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư ở thận.

Ở người, các nghiên cứu quan sát cho thấy mối liên hệ giữa việc hấp thụ nhiều carotenoid, bao gồm cả lycopene, làm giảm nguy cơ ung thư phổi và tuyến tiền liệt đến hơn 32–50%.

Một nghiên cứu kéo dài 23 năm trên hơn 46.000 nam giới đã xem xét chi tiết hơn mối liên hệ giữa lycopene và ung thư tuyến tiền liệt. Những người đàn ông tiêu thụ ít nhất hai khẩu phần nước sốt cà chua giàu lycopene mỗi tuần có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt thấp hơn 30% so với những người ăn ít hơn một khẩu phần nước sốt cà chua mỗi tháng.

Tuy nhiên, một đánh giá gần đây của 26 nghiên cứu cho thấy kết quả khác hơn. Các nhà nghiên cứu đã cho thấy mối liên hệ giữa việc dùng lycopene cao với khả năng phát triển ung thư tuyến tiền liệt thấp hơn 9%. Lượng hấp thụ hàng ngày từ 9–21 mg mỗi ngày mang lại hiệu quả tốt nhất.

Tóm lại, chế độ ăn giàu lycopene chống oxy hóa có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển của ung thư tuyến tiền liệt. Nó cũng có thể bảo vệ chống lại bệnh ung thư phổi, vú và thận, nhưng cần có thêm nghiên cứu trên người để xác nhận điều này.

Lycopene cũng có thể giúp giảm nguy cơ phát triển hoặc tử vong sớm do bệnh tim. Cụ thể hơn, nó có thể làm giảm tác hại của các gốc tự do, giảm mức cholesterol LDL toàn phần và LDL cũng như tăng lượng cholesterol HDL.

Nồng độ lycopene trong máu cao cũng có thể kéo dài tuổi thọ của những người mắc hội chứng chuyển hóa - một sự kết hợp của các tình trạng sức khỏe có thể dẫn đến bệnh tim.

Trong khoảng thời gian 10 năm, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng những người mắc bệnh chuyển hóa có nồng độ lycopene trong máu cao nhất có nguy cơ tử vong sớm thấp hơn tới 39%.

Trong một nghiên cứu kéo dài 10 năm khác, chế độ ăn giàu lycopene có liên quan đến việc giảm 17–26% nguy cơ mắc bệnh tim. Một đánh giá gần đây liên kết thêm nồng độ lycopene trong máu cao với nguy cơ đột quỵ thấp hơn 31%

Tác dụng bảo vệ của lycopene đặc biệt có lợi cho những người có mức độ chống oxy hóa trong máu thấp hoặc mức độ căng thẳng oxy hóa cao. Những người này bao gồm người lớn tuổi và những người hút thuốc hoặc mắc bệnh tiểu đường hoặc bệnh tim.

Tóm lại, đặc tính chống oxy hóa mạnh của lycopene có thể giúp cải thiện mức cholesterol và giảm khả năng phát triển hoặc tử vong sớm do bệnh tim.

Trong một nghiên cứu nhỏ kéo dài 12 tuần, những người tham gia được tiếp xúc với tia UV trước và sau khi tiêu thụ 16 mg lycopene từ bột cà chua hoặc giả dược. Những người tham gia nhóm bột cà chua ít có phản ứng da nghiêm trọng hơn khi tiếp xúc với tia cực tím.

Trong một nghiên cứu khác kéo dài 12 tuần, lượng lycopene hấp thụ hàng ngày từ 8–16 mg, từ thực phẩm hoặc chất bổ sung, giúp giảm 40–50% cường độ đỏ da sau khi tiếp xúc với tia UV.

Trong nghiên cứu này, các chất bổ sung cung cấp hỗn hợp lycopene và các caroten khác có hiệu quả chống lại tác hại của tia cực tím hơn so với những chất bổ sung chỉ cung cấp lycopene. Có thể nói rằng, khả năng bảo vệ chống lại tác hại của tia cực tím của lycopene bị hạn chế và không được coi là một sự thay thế tốt cho việc sử dụng kem chống nắng.

Tóm lại, Lycopene có thể giúp tăng khả năng bảo vệ làn da của bạn khỏi bị cháy nắng và tổn thương do tia UV gây ra. Tuy nhiên, nó không thể thay thế cho kem chống nắng.

Lycopene cũng có thể mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khác bao gồm:

• Lợi ích lên thị lực: Lycopene có thể ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự hình thành đục thủy tinh thể và giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng, nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người lớn tuổi.
• Giảm đau: Lycopene có thể giúp giảm đau thần kinh, một loại đau do tổn thương mô và dây thần kinh.
• Bảo vệ não: Đặc tính chống oxy hóa của lycopene có thể giúp ngăn ngừa co giật và mất trí nhớ do các bệnh liên quan đến tuổi tác, chẳng hạn như bệnh Alzheimer.
• Giúp xương chắc khỏe hơn: Hoạt động chống oxy hóa của lycopene có thể làm chậm quá trình chết của các tế bào xương, củng cố cấu trúc xương và giúp xương khỏe mạnh.

Cho đến nay, hầu hết những lợi ích này chỉ được quan sát thấy trong nghiên cứu trên động vật và ống nghiệm. Cần nhiều nghiên cứu hơn ở người trước khi có thể đưa ra kết luận chắc chắn.

Tất cả các loại thực phẩm tự nhiên có màu hồng đậm đến đỏ thường chứa một số lycopene.

Cà chua là nguồn thực phẩm lớn nhất và cà chua càng chín thì càng chứa nhiều lycopene. Nhưng bạn cũng có thể tìm thấy chất dinh dưỡng này trong một loạt các loại thực phẩm khác.

Dưới đây là danh sách các loại thực phẩm chứa nhiều lycopene nhất trên 100 gam:

• Cà chua khô: 45,9 mg
• Bột cà chua: 21,8 mg
• Ổi: 5,2 mg
• Dưa hấu: 4,5 mg
• Cà chua tươi: 3,0 mg
• Cà chua đóng hộp: 2,7 mg
• Đu đủ: 1,8 mg
• Bưởi hồng: 1,1 mg
• Ớt đỏ ngọt nấu chín: 0,5 mg

Hiện tại không có lượng khuyến nghị hàng ngày cho lycopene. Tuy nhiên, từ các nghiên cứu hiện tại, lượng tiêu thụ trong khoảng 8–21 mg mỗi ngày dường như có lợi nhất.

Tuy nhiên, khi được dùng như một chất bổ sung, lycopene có thể tương tác với một số loại thuốc, bao gồm thuốc làm loãng máu và thuốc hạ huyết áp.

Một nghiên cứu nhỏ cũng phát hiện ra rằng 2 mg chất bổ sung lycopene hàng ngày trong thời kỳ mang thai có thể làm tăng nguy cơ sinh non hoặc sinh con nhẹ cân.

Lưu ý thêm, một số nghiên cứu báo cáo rằng tác dụng có lợi của chất dinh dưỡng này có thể mạnh hơn khi được ăn từ thực phẩm thay vì thực phẩm chức năng.

Lycopene thường được coi là an toàn, đặc biệt là khi nó được lấy từ thực phẩm.

Trong một số trường hợp hiếm hoi, ăn một lượng rất cao thực phẩm giàu lycopene dẫn đến sự đổi màu da được gọi là lycopenodermia. Sự đổi màu da có thể được đảo ngược sau chế độ ăn không có lycopene trong vài tuần.

Các chất bổ sung lycopene có thể không phù hợp với phụ nữ mang thai và những người đang dùng một số loại thuốc.

Tóm lại, Lycopene được tìm thấy trong thực phẩm nói chung là không có rủi ro. Tuy nhiên, lycopene từ các chất bổ sung, đặc biệt là khi dùng với số lượng lớn, có thể có một số nguy cơ tiềm ẩn.

Lycopene là một chất chống oxy hóa mạnh với nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm chống nắng, cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư.

Mặc dù nó có thể được tìm thấy như một chất bổ sung, nhưng nó có thể hiệu quả nhất khi được tiêu thụ từ thực phẩm giàu lycopene như cà chua và các loại trái cây màu đỏ hoặc hồng khác.