Sodium Hydroxide: Hợp chất vô cơ có tính ăn mòn cao

Tên thường gọi: Sodium hydroxide

Tên gọi khác: caustic soda, lye, soda lye, sodio hidróxido, sodium hydrate, white caustic.

Sodium hydroxide là một hợp chất vô cơ, có tên gọi khác là Natri hydroxide, xút ăn da, kiềm ăn da, Natri hydrat, dung dịch kiềm, soda ăn mòn, soda kiềm. Công thức hóa học của chất này là NaOH.

Ở nhiệt độ phòng, Sodium hydroxide là chất rắn không mùi kết tinh màu trắng có khả năng hút ẩm từ không khí. Khi hòa tan trong nước hoặc trung hòa bằng acid, Sodium hydroxide giải phóng một lượng nhiệt đáng kể, có thể đủ để đốt cháy các vật liệu dễ cháy. Đây là chất có tính ăn mòn cao.

Dây chuyền điều chế Sodium hydroxide dựa trên phản ứng điện phân nước muối. Trong quá trình này, muối NaCl sẽ được điện phân thành Clo nguyên tố, dung dịch Sodium hydroxide và hidro nguyên tố.

Do tính kiềm ở mức độ cao, Sodium hydroxide trong dung dịch nước trực tiếp gây ra sự phá vỡ liên kết trong protein (đặc biệt là cầu nối disulfua). Tóc và móng tay bị phân hủy sau 20 giờ tiếp xúc trực tiếp với Sodium hydroxide ở các giá trị pH cao hơn 9,2.

Sodium hydroxide có tác dụng làm rụng lông đã được báo cáo sau khi vô tình tiếp xúc với các dung dịch tại nơi làm việc. Việc phá vỡ các liên kết trong protein có thể dẫn đến hoại tử nghiêm trọng tại vị trí ứng dụng. Mức độ ăn mòn phụ thuộc vào thời gian tiếp xúc với mô và nồng độ Sodium hydroxide.

Sodium hydroxide ở dạng rắn hoặc pha loãng trong dung dịch 50% thường được ứng dụng để sản xuất xà phòng, giấy, chất nổ, thuốc nhuộm và các sản phẩm dầu mỏ. Ngoài ra, Sodium hydroxide cũng được tìm thấy trong xử lý vải bông, giặt và tẩy trắng, làm sạch và xử lý kim loại, phủ oxit, mạ điện, chiết xuất điện phân, trong chất tẩy rửa cống hay lò nướng.

Theo tổ chức FDA, Sodium hydroxide được xem là một thành phần được công nhận an toàn. Vì thế chất này được ứng dụng nhiều trong ngành mỹ phẩm. Sodium hydroxide điều chỉnh độ pH hoặc được sử dụng như một chất độn trong sản phẩm mỹ phẩm và các sản phẩm chăm sóc cá nhân nhờ sự kết tủa, khả năng hút các phân tử nước từ môi trường xung quanh, khả năng hòa tan dầu mỡ, các chất béo và protein.

Ngoài những ứng dụng trong mỹ phẩm và các sản phẩm chăm sóc cá nhân, Sodium hydroxide được sử dụng trong những ngành công nghiệp khác như sản xuất bột giấy và giấy, dệt may, nước uống, xà phòng và chất tẩy rửa.

Sodium hydroxide được pha vào nước nóng tạo thành dung dịch NaOH tẩy sạch thiết bị công nghệ, bể chứa, ống xả thải dưới bồn rửa và cống xả, thoát nước… Chất này còn được sử dụng trong gia đình như một loại hóa chất thông cống bị tắc, thường ở dạng bột hoặc gel lỏng đậm đặc.

Sodium hydroxide là chất rất phổ biến, có mặt trong nhiều sản phẩm được dùng hàng ngày:

Sản phẩm làm sạch và khử trùng

Sodium hydroxide được sử dụng để sản xuất xà phòng và nhiều loại chất tẩy rửa được dùng trong gia đình. Thuốc tẩy Clo được sản xuất bằng cách kết hợp Clo và Sodium hydroxide. Chất tẩy rửa cống có chứa Sodium hydroxide chuyển đổi chất béo và dầu mỡ thành xà phòng, hòa tan trong nước.

Dược phẩm và thuốc

Sodium hydroxide được sử dụng để sản xuất nhiều loại thuốc và dược phẩm, từ thuốc giảm đau thông thường như Aspirin, thuốc chống đông máu đến thuốc giảm Cholesterol.

Năng lượng

Sodium hydroxide được sử dụng trong sản xuất pin nhiên liệu, nhựa epoxy trong tuabin gió.

Xử lý nước

Sodium hydroxide được dùng để kiểm soát độ chua của nước và giúp loại bỏ các kim loại nặng khỏi nước. Natri hypoclorit, một chất khử trùng nước cũng được sản xuất từ Sodium hydroxide.

Sản xuất thực phẩm

Sodium hydroxide được ứng dụng trong chế biến thực phẩm, chẳng hạn tạo màu nâu và độ giòn của bánh quy. Chất này cũng được sử dụng để loại bỏ vỏ của cà chua, khoai tây và các loại trái cây và rau quả khác để đóng hộp. Sodium hydroxide cũng là một thành phần trong chất bảo quản thực phẩm giúp ngăn ngừa nấm mốc và vi khuẩn phát triển.

Sản phẩm gỗ và giấy

Việc xử lý bằng dung dịch chứa Natri sunfua và Sodium hydroxide trong quy trình sản xuất giấy, gỗ giúp hòa tan hầu hết các vật liệu thừa trong gỗ, để lại cellulose tương đối tinh khiết được dùng làm nguyên liệu tạo thành giấy. Trong quy trình tái chế giấy, Sodium hydroxide được sử dụng để tách mực khỏi các sợi giấy, cho phép các sợi giấy được tái sử dụng một lần nữa.

Sodium hydroxide cũng được sử dụng để tinh chế nguyên liệu thô cho các sản phẩm gỗ như tủ và đồ nội thất cũng như tẩy và làm sạch gỗ.

Chế biến quặng nhôm

Từ các khoáng chất có trong tự nhiên, Sodium hydroxide được sử dụng để chiết xuất Alumina với mục đích sản xuất nhôm và nhiều loại sản phẩm bao gồm giấy bạc, lon, đồ dùng nhà bếp, thùng bia và các bộ phận máy bay.

Trong các ứng dụng sản xuất công nghiệp khác

Sodium hydroxide được sử dụng để sản xuất vải rayon, vải thun, chất nổ, nhựa epoxy, sơn, thủy tinh và gốm sứ, thuốc nhuộm, xử lý vải bông, giặt và tẩy trắng, làm sạch và xử lý kim loại, phủ oxit, mạ điện và chiết xuất điện phân.

Lĩnh vực mỹ phẩm

Nếu trước đây Sodium Hydroxide chủ yếu được dùng để tạo xà phòng thì hiện nay chất này có mặt trong hầu hết các công thức chế tạo sữa tắm, sản phẩm tẩy rửa, bột rắc chân, thuốc nhuộm tóc, đồ trang điểm, sản phẩm làm móng, các sản phẩm vệ sinh cá nhân, các sản phẩm làm thẳng hoặc xoăn tóc.

Dựa trên các trường hợp bị ngộ độc ở người, có thể kết luận rằng một liều 10 gam qua đường uống có thể gây tử vong.

Sodium hydroxide có tính ăn mòn đối với tất cả các mô. Do đó, uống Sodium hydroxide sẽ gây hoại tử mô nghiêm trọng, thường dẫn đến tử vong, đặc biệt là trẻ em. Chất này tiếp xúc với da có thể bị viêm da tiếp xúc, rụng tóc, hoại tử do kích ứng nghiêm trọng.

Theo báo cáo về các trường hợp ở người, tỷ lệ mắc ung thư biểu mô thực quản sau khi nhiễm độc nặng với Sodium hydroxide gia tăng. Trong các nghiên cứu trên động vật, sự tiếp xúc lâu dài của da với chất này dẫn đến sự thay đổi độ pH trên da gây ra sự phát triển của các khối u, dẫn đến kích ứng mô nghiêm trọng và tăng trưởng tế bào thay thế.

Sodium hydroxide còn gây đột biến cho tế bào xôma của động vật có vú, gây tổn thương các cơ quan như niêm mạc, đường hô hấp trên, MSDS ở da, mắt.