Tân di là gì? Tác dụng và vị thuốc từ Tân di hoa

Tân di hoa (tên khoa học: Flos Magnolia liliiflora) còn có tên gọi khác là hâu đào, trân trĩ, tân thẩu, phòng mộc, khương phác hoa, bút hoa, nghinh xuân, thuộc họ Ngọc lan (Magnoliaceae).

Tân di hoa còn có tên gọi khác là hâu đào, trân trĩ, tân thẩu

Đặc điểm sinh thái

Tân di là nụ hoa mộc lan đã qua chế biến để làm thuốc. Loại dược liệu này có kích thước nhỏ, dạng hình trứng, có lông trắng xám mịn và dày bao phủ bên ngoài, màu chuyển sang xám đen khi ở dạng khô.

Cây mộc lan chủ yếu xuất hiện ở Trung Quốc, vì vậy phần lớn vị thuốc tân di cũng được du nhập vào nước ta Trung Quốc. Cây phân bố nhiều nhất ở các tỉnh như Hà Nam, Hồ Bắc, An Huy, Tứ Xuyên, Thiểm Tây. Ở Việt Nam hiện vẫn chưa nuôi trồng cây mộc lan.

Bộ phận sử dụng

Nụ hoa mộc lan.

Thu hái, sơ chế, bảo quản

Hoa mộc lan được thu hoạch trước khi nở, tức là giai đoạn cuối thu – đầu xuân. Sau khi thu hái, người ta loại bỏ hết cành hoa, phơi trong bóng râm đến khi khô hẳn. Tuy nhiên nếu tiếp xúc với nhiệt độ quá cao thì dược tính của tân di có thể giảm. Vì vậy không nên sấy nhiệt độ cao hoặc phơi nắng trực tiếp.

Thành phần hóa học

Tân di hoa chứa các thành phần hóa học quan trọng gồm Fargesin, a-Pinene, Cineol, Salicifoline, Lignans, Magnoflorine, Paeonidin…

Theo y học cổ truyền

Đông y cho rằng tân di có vị cay, tính ấm, quy vào kinh phế và vị. Vì vậy dược liệu này có các công dụng như thông khiếu, chỉ thống, giải biểu, khu phong. Đây là bài thuốc được sử dụng khá phổ biến để trị viêm mũi, viêm xoang, đau đầu, chảy nước mũi, tắc nghẹt mũi.

Một số công dụng của tân di hoa theo y học cổ truyền

Theo y học hiện đại

• Tân di hoa có nhiều tác dụng sinh học như chống dị ứng, ức chế virus cúm, giảm đau kháng viêm, cải thiện tình trạng vi tuần hoàn, giãn mạch, kháng một số vi khuẩn như trực khuẩn lỵ, liên cầu tuýp A, trực khuẩn bạch hầu, tụ cầu vàng…
• Nước sắc từ tân di được cho là có khả năng ức chế mạnh khi dùng với nấm da.
• Khi thử nghiệm trên súc vật bằng cachs tiêm dịch chiết của tân di trực tiếp vào khoang bụng hoặc tiêm mạch thì nhận thấy công dụng hạ áp đáng kể. Tuy nhiên khi cho uống nước sắc dược liệu thì không ghi nhận công dụng này.
• Khi dùng nước sắc tân di cho chó, thỏ thì thấy tử cung bị kích thích, giảm dịch tiết ở mũi.

Trị cảm mạo gây đau đầu, tắc mũi: 3g tân di và 6g tô diệp, sắc lấy nước và uống mỗi ngày.

Thông mũi, giảm dịch tiết hô hấp: Sấy khô tân di và nghiền thành bột mịn, khi dùng hít một ít vào mũi.

Trị viêm mũi, viêm xoang:

• Bài thuốc 1: 3 quả trứng gà luộc cùng 9g tân di, ăn trứng và uống nước luộc.
• Bài thuốc 2: Chuẩn bị lượng bằng nhau ké đầu ngựa, tân di hoa, bạc hà, bạch chỉ, sắc lấy nước uống.

Trị họ: 5 – 7 nụ tân di sắc kỹ để lấy nước, pha cùng mật ong và dùng mỗi ngày.

Trị bức bối trong ngực, say nắng, chóng mặt hoa mắt: 5 – 7 nụ tân di hãm với trà mạn, dùng mỗi ngày.

Trị đau đầu do ứ tắc mạch máu, tăng huyết áp: 3 – 12g tân di hãm với nước, dùng để uống thay trà, có thể bổ sung đường phèn tùy khẩu vị.

• Liều dùng tham khảo từ 4 – 12g theo các phương pháp như nghiền bột, hãm, nấu, pha hoặc bổ sung thêm cho các món ăn.
• Kiêng kỵ đối với người âm hư hỏa vượng.
• Thận trọng khi dùng tân di để làm thuốc nhỏ mũi, tránh nguy cơ nhiễm trùng hoặc nóng rát niêm mạc mũi.

Như vậy là qua bài viết trên đây của Medigo, bạn đã nắm được tân di hoa có tác dụng gì và một số bài thuốc từ tân di rồi. Mặc dù là loại dược liệu quý nhiều công dụng nhưng tân di cũng có chỉ định, chống chỉ định và một số tác dụng phụ. Vì vậy bạn đọc không nên tự ý sử dụng mà chưa có chỉ dẫn của bác sĩ.