Rau tàu bay hay còn gọi là Kim thất, Ngải rét, Sra tây, Lảo lộc, thuộc họ Cúc với danh pháp khoa học là Asteraceae. Cái tên rau tàu bay không biết có từ khi nào nhưng chắc chắn rằng nó bắt nguồn từ những năm kháng chiến oanh liệt của quân và dân ta. Theo một số cựu chiến binh chúng tôi được biết, trong chiến tranh kháng chiến chống mỹ bộ đội ta thường phải ẩn nấp trong các tán rừng dài ngày. Lương thực thiếu thốn, rau khan hiếm nên phải hái rau rừng làm thực phẩm, trong đó loài rau phổ biến nhất là cây kim thất. Phải đối mặt với máy bay Mỹ ném bom, ăn rau rừng nên các chiến sỹ mới gọi đây là rau tàu bay. Rau tàu bay dùng làm rau ăn sống hoặc luộc, xào, nấu canh, muối dưa, giã nát đắp lên những vết rắn cắn.
Mặc dù là một loại thảo dược được sử dụng trong rất nhiều bài thuốc điều trị bệnh của y học cổ truyền từ hàng trăm năm về trước. Tuy nhiên, việc dùng Rau tàu bay sai cách hoặc không đúng liều lượng có thể gây ra các tác dụng không mong muốn. Vì vậy, để tìm hiểu rõ hơn về những đặc tính của cây Rau tàu bay cũng như tác dụng, cách dùng, lưu ý, hãy cùng Medigo đọc thêm trong bài viết dưới đây.
Tên tiếng Việt: Rau tàu bay; Kim thất; Ngải rét; Sra tây; Lảo lộc.
Tên khoa học:Gynura crepidioides Benth.
Họ: Cúc (Asteraceae).
Công dụng: dùng làm rau ăn sống hoặc luộc, xào, nấu canh, muối dưa, giã nát đắp lên những vết rắn cắn.
Mô tả cây Rau tàu bay
Cây thảo, mọc đứng, cao 0,7 – 1m. Thân hình trụ, mập, có rãnh dọc.
Lá mọc so le, phiến mỏng, hình bầu dục hoặc trứng dài, gốc thuôn, đầu nhọn, mép khía răng to, đôi khi chia thuỳ không đều, hai mặt nhẵn, mặt trên màu lục sẫm bóng, mặt dưới nhạt.
Cụm hoa mọc ở ngọn thành ngù mang nhiều đầu; tổng bao lá bắc gồm khoảng 20 cái hình sợi, mép khô xác; hoa màu hồng nhạt, mào lông mịn, trắng mềm, tràng mảnh, phình ra ở đầu; bầu hình trụ.
Quả bế, hình trụ mang một mào lông trắng đỉnh.
Phân bố, thu hoạch và chế biến
Rau tàu bay là loại cây mọc hoang, thường tập trung ở các nước có khí hậu nhiệt đới như Châu Á. Ngoài ra, cây này còn có thể mọc ở Châu Phi, các đảo phía đông nam Địa Trung Hải,...
Ở Việt Nam, thường gặp ở các bãi đất hoang, ven đồi, ven rừng, ven suối. Một số lượng lớn khí cầu có thể dễ dàng bị gió cuốn đi nhiều nơi.
Thường thu hoạch quanh năm.
Chế biến: Rửa sạch và lau khô sau khi hái.
Bộ phận sử dụng của Rau tàu bay
Lá và đầu.
Thành phần hóa học
Rau tàu bay chứa nước 93%, protein 2,5%, glucid 1,9%, cellulose 1,69%, dẫn chất không protein 3,7%, chất khoáng toàn phần 0,9%, trong đó có Ca 81 mg%, P 25%, caroten 3,4mg% và vitamin C 10mg% (Võ Văn Chi, 1997).
Tác dụng của Rau tàu bay
Theo y học cổ truyền
Cây có vị hơi đắng, tính mát.
Theo kinh nghiệm dân gian, cây tàu bay là loài cây có rất nhiều lợi ích cho sức khỏe, một loại rau sạch đồng thời là một vị thuốc quý. Dưới đây là những công dụng chính của vị thuốc này:
Tác dụng bổ sung dưỡng chất, vitamin cho cơ thể
Giải độc mát gan, hạ men gan, bảo vệ tế bào gan
Hỗ trợ điều trị bướu lành, bướu cổ
Điều trị u xơ, phì đại tuyến tiền liệt
Phòng ngừa ung thư
Bài thuốc chữa bệnh từ Rau tàu bay
Trị sốt
Sắc với khoảng 10 - 15 gam rau tàu bay khô trong nước. Uống tiếp trong 2 - 3 ngày, các triệu chứng sốt sẽ thuyên giảm.
Cầm máu kháng khuẩn, chống viêm, làm lành vết thương
Rau tàu bay tươi rửa sạch, giã nhuyễn và đắp lên các khớp bị đau hoặc vết thương bị viêm.
Giải độc cơ thể, tăng cường sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tiểu đường
Làm súp hoặc luộc 2 - 3 lần một tuần.
Trị bệnh tiêu chảy
Nước sắc với khoảng 15 gam Rau tàu bay tươi hoặc khô rồi cho trẻ uống mỗi ngày có thể giúp giảm các triệu chứng tiêu chảy ở trẻ.
Bảo quản Rau tàu bay
Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.
Trên đây là các thông tin về đặc điểm, hình ảnh, công dụng và các bài thuốc từ Rau tàu bay. Tuy nhiên, để bài thuốc mang lại tác dụng điều trị cao và hạn chế tác dụng phụ, người bệnh vẫn nên tham khảo chuyên gia về cách dùng và liều lượng. Mong rằng những thông tin mà Medigo chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại dược liệu này.
Thông tin và sản phẩm gợi ý trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể. Xem thêm
Tôi là Nguyễn Hoàng Nguyên Đan, hiện đang là dược sĩ nhập liệu, quản lý lưu kho sản phẩm và biên soạn nội dung THUỐC tại ứng dụng MEDIGO. Với kiến thức đã học tại Đại học Y Dược TPHCM và hơn 4 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực y dược, tôi mong muốn mang đến cho cộng đồng những kiến thức về thuốc và sức khỏe hữu ích nhất.
