Thiên Ma

• Tên tiếng Việt: Cây Thiên ma, Minh thiên ma, Xích tiễn, Định phong thảo.
• Tên khoa học: Gastrodia elata Blume
• Họ:  họ Lan (Orchidaceae)
• Công dụng: Phối hợp cùng nhiều vị thuốc khác chữa trị suy nhược thần kinh, đau đầu do mạch máu, trị đau thần kinh, trị động kinh, trị đau đầu hoa mắt chóng mặt.

Là loài cây thân thảo, không chứa chất diệp lục, toàn thân cây là một màu vàng đỏ, mọc thẳng đứng lên trời như mũi tên.

Lá cây nhỏ, có hình vảy cá bám chặt vào thân cây.

Rễ cây có hình bầu dục, mặt ngoài màu trắng hoặc vàng nhạt đến màu nâu hơi vàng.

Phân bố: Cây thiên ma thường mọc nhiều ở các nước Đông Nam Á như Nhật Bản, Trung Quốc, Đài Loan và Hàn Quốc,… Ở Việt Nam, cây được tìm thấy chủ yếu ở các tỉnh vùng núi như Hòa Bình, Lạng Sơn,…

Thu hoạch: thời điểm thu hoạch dược liệu tốt nhất là vào mùa đông hoặc mùa xuân hàng năm.

Chế biến: Sau khi thu hái, rễ củ được đem rửa sạch, bỏ vỏ và luộc, hầm hoặc nướng chín. Sau đó thái lát, phơi khô và tán bột. 

Rễ và củ

Thiên ma có chứa các thành phần chính như gastrodioside, alkaloid, Gastrodin, vitamin A, vannillyl và alcohol,..

Theo y học cổ truyền

Cây Thiên ma có tính ôn và vị ngọt

• Tức phong chỉ kinh: Giúp chữa chứng miệng méo mắt lệch và kinh giản co giật do can phong nội động gây nên
• Bình can tiềm dương: Điều trị chứng choáng váng, chóng mặt và đau đầu do can dương thương cang gây nên
• Trừ phong chỉ thống: Chữa triệu chứng chân tay liệt, chân tay tê hoặc đau nhức do phong thấp

Theo y học hiện đại

 Tác dụng chống khối u

Thiên ma tác động đến sự phân bố chu kỳ tế bào, ức chế sự tăng sinh tế bào và sự hoạt hóa của hệ thống caspase để gây ra quá trình chết rụng tế bào khối u.

Tác dụng cải thiện trí nhớ

Dược chất trong cây cho thấy các hoạt động chống oxy hóa, có thể cải thiện khả năng học tập và ghi nhớ của chuột lão hóa.

Ngoài ra nó cũng có thể trì hoãn sự lão hóa của cơ thể con người liên quan đến các gốc tự do và làm tăng hoạt động của các chất chống oxy hóa như superoxide dismutase và glutathione peroxidase.

Tác dụng miễn dịch học

RGP-1a và RGP-1b trong thiên ma làm tăng hoạt động thực bào của các đại thực bào, IgA, IgG.

Ngoài ra, các polysaccharid của thiên ma tăng IL-2, TNF-α, IFN-γ, IgG, IgA và IgM có hoạt động điều hòa miễn dịch.

Tác dụng bảo vệ thần kinh

Nghiên cứu cho thấy rằng vị thuốc trong cây có tác dụng bảo vệ thần kinh trong các mô não xung quanh tổn thương trong thiếu máu cục bộ sau đột quỵ. Bên cạnh đó, nó còn tăng cường dinh dưỡng cho thần kinh, não bộ

Liều thường dùng: 3 – 10g. Tán bột uống 1 – 1,5g/lần.

1. Chữa đau khớp và tê bại do bệnh phong hàn thấp: Sử dụng 12 gram thiên ma, 6 gram nhũ hương, 12 gram ngưu tất và 4 gram bọ cạp đem nghiền thành bột min. Sau đó trộn hồ, hoàn viên uống. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể điều trị bệnh dưới dạng thuốc sắc.  

2. Điều trị chứng đau đầu do can phong bốc lên quấy nhiễu: Sử dụng 20 gram thiên ma và 6 gram xuyên khung đem chế thành hoàn. Mỗi ngày uống 3 lần và mỗi lần uống 4 – 8 gram. Uống liên tục giúp chữa hoa mắt, thiên đầu thống và váng đầu  

3. Chữa sài uốn ván: Sử dụng thiên ma, nam tinh chế, phòng phong, bạch phụ chế, khương hoạt, mỗi vị thuốc có liều lượng như nhau. Đem tất cả các vị thuốc nghiền thành bột mịn. Mỗi ngày uống 2 – 3 lần, mỗi lần dùng khoáng 4 – 8 gram. Cách dùng là hòa bột thuốc với nước ấm đun sôi để nguội hoặc rượu trắng uống.

4. Trị đau đầu hoa mắt chóng mặt: Thiên ma hoàn: Thiên ma 15g, xuyên khung 5g, chế thành hoàn, mỗi lần uống 3 – 6g, ngày 3 lần.

Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú không nên dùng thiên ma chữa bệnh. 

Thiên ma có thể tương tác làm giảm tác dụng của thuốc. Vì vậy, người bệnh không nên kết hợp chung với các loại thuốc sau 

Bảo quản nơi khô thoáng

Trên đây là các thông tin về đặc điểm, hình ảnh, công dụng và các bài thuốc từ cây Thiên Ma. Mong rằng những thông tin mà Medigo chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại dược liệu này.