Cách chăm sóc vết thương cho bệnh nhân đái tháo đường hiệu quả

Người ta nhận thấy, khoảng 15% bệnh nhân đái tháo đường sẽ xảy ra loét chân ít nhất một lần trong đời. Đối với người bình thường, vết thương nhỏ, vết cắt hay vết bỏng là chuyện không thể tránh khỏi trong cuộc sống. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân nhân đái tháo đường, đó là một mối quan tâm lo lắng lớn vì những lý do sau đây: 

Nguy cơ nhiễm trùng và bị loét cao

Lượng đường trong máu cao là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Vì thế, khi xuất hiện vết thương, vi khuẩn từ bên ngoài có thể dễ dàng xâm nhập và sinh sôi gây nhiễm trùng. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có hệ miễn dịch kém nên việc tự chữa lành vết thương sẽ lại càng khó khăn hơn bình thường

Vết thương khi đã loét thì rất khó điều trị

Không phải ngẫu nhiên mà các bệnh viện tuyến trung ương phải thành lập khoa riêng mang tên “Chăm sóc bàn chân đái tháo đường”. Điều này là do việc điều trị cũng như chăm sóc vết loét bệnh nhân tiểu đường rất khó và tốn nhiều công sức. Nếu bạn phát hiện bệnh càng muộn thì khả năng giữ lại các chi càng thấp.

Vết thương thường được phát hiện muộn

Biến chứng thần kinh ngoại biên làm người bệnh giảm hay mất cảm giác, không để ý hay nhận ra những thay đổi trên cơ thể. Từ đó, vết thương, đặc biệt ở vùng chân hay bị bỏ sót, lâu ngày không được chăm sóc điều trị kịp thời. Và khi bệnh nhân nhập viện thì vết thương đã lan rộng và nhiễm trùng rất nặng.

Theo Đại học Texas tại Hoa Kỳ, bác sĩ thường phân loại vết thương thành 4 cấp độ dựa trên độ sâu: 

• Độ 0: Vết thương nông tại bề mặt, chưa loét.
• Độ 1: Vết loét nông chưa lan đến gân, dây chằng, bao khớp hoặc xương.
• Độ 2: Vết loét lan đến gân, dây chằng hoặc bao khớp.
• Độ 3: Vết loét sâu lan đến xương, khớp.

Mỗi cấp độ lại được chia thành 4 giai đoạn thông qua mức độ nhiễm trùng và thiếu máu:

• Giai đoạn A: Vết thương còn biểu mô, không nhiễm trùng, không thiếu máu.
• Giai đoạn B: Vết thương nhiễm trùng
• Giai đoạn C: Vết thương thiếu máu
• Giai đoạn D: Vết thương đồng thời bị nhiễm trùng và thiếu máu

Bước 1: Rửa sạch vết thương: Rửa sạch vết thương bằng nước sạch, povidon iod 10%  hoặc nước muối sinh lý. Rửa từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới. Thấm khô bằng bông sạch. Nếu vết thương có chảy máu thì sau khi loại bỏ vật gây tổn thương bằng dụng cụ vô khuẩn thì băng vết thương cầm máu. Tuyệt đối không tự ý sử dụng nước oxy già để rửa vết thương

Bước 2: Thoa thuốc mỡ sát trùng: Tùy loại vết thương, tham khảo ý kiến nhân viên y tế để lựa chọn loại thuốc phù hợp, nếu cần phải thoa thì có thể sử dụng các loại thuốc kháng khuẩn dạng mỡ. Bôi 1 lớp mỏng phủ kín diện vết thương. Nên đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng

Bước 3: Băng vết thương: Với các vết thương rộng nên tham khảo ý kiến nhân viên y tế để lựa chọn các loại gạc phù hợp để băng vết thương, vừa giúp vết thương nhanh lành vừa tránh đau đớn và tổn thương thêm khi thay băng.

Bước 4: Thay băng và theo dõi thường xuyên: Mỗi ngày, bạn cần thay băng ít nhất 2 lần sáng tối hoặc bất cứ khi nào thấy băng bị ướt hay bẩn. Mỗi lần thay băng mới, bạn hãy lặp lại các bước trên. Nếu vết thương tiến triển xấu xuất hiện những dấu hiệu nhiễm trùng (sưng, nóng, đỏ, đau, chảy mủ), hãy liên hệ với nhân viên y tế ngay.

Một số lưu ý khác:

• Trường hợp vết thương có phồng rộp, không nên chọc vỡ vì đây là cơ chế bảo vệ bình thường. Nếu vỡ thì thay băng như các bước trên.
• Theo dõi diễn tiến của vết thương. Có thể chụp hình lại để so sánh sự thay đổi qua từng ngày.
• Nếu vết thương lan rộng hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng cần đến gặp bác sĩ ngay

Để biết vết thương có bị nhiễm trùng hay không, bạn có thể dựa vào các dấu hiệu dưới đây. Nếu vết thương xuất hiện 2 trong 5 dấu hiệu này có nghĩa là vết thương của bạn đã bị nhiễm trùng.

• Sưng
• Nóng
• Đau
• Chảy mủ (đặc, trắng đục hoặc có máu)
• Có vòng đỏ > 0,5 cm xung quanh vết loét
• Dấu hiệu khác toàn thân gợi ý có nhiễm trùng: sốt, ớn lạnh.

Với những vết thương sâu (độ 2 trở lên) và/hoặc nhiễm trùng, loét, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được các nhân viên y tế chăm sóc vết thương đúng cách và nhanh chóng. Tại bệnh viện, bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh điều trị loét và phòng tránh nhiễm trùng như Cephalexin, dicloxacillin, amoxicillin-clavulanate, đổi thuốc tiểu đường từ thuốc uống sang thuốc tiêm insulin. Ngoài ra, một số các phương pháp sử dụng công nghệ mới (sử dụng áp lực âm NPWT, ghép/thay da sinh học…) cũng có thể được áp dụng. Thực tế, các công nghệ này đã giúp vết thương vết loét nhanh lành hơn và giảm đáng kể tỷ lệ cắt chi ở bệnh nhân đái tháo đường.

Sau khi thăm khám, nếu vết thương hoại tử, bác sĩ có thể can thiệp cắt lọc vùng mô chết và kê thêm kháng sinh, kháng viêm hay vitamin để tăng sức đề kháng. Người bệnh có vết thương nặng sẽ cần điều trị tại bệnh viện. Trường hợp nhẹ hơn, các bác sĩ có thể cho chăm sóc tại nhà và thăm khám định kỳ.

Bên cạnh những điều trị đặc hiệu trên vết thương, thì người bệnh cũng cần phải điều trị các vấn đề khác như ổn định đường huyết, ổn định huyết áp, ổn định mỡ máu, cũng như điều trị bệnh mạch máu ngoại biên, bệnh thần kinh ngoại biên nếu có.

Đầu tiên, người bệnh cần theo dõi tình trạng và tốc độ lành vết thương một cách thường xuyên. Nếu thấy vết thương có dấu hiệu nhiễm trùng (bờ rìa vết thương tấy đỏ, bên trong có mủ) hoặc mãi không lành, xuất hiện sốt, ớn lạnh cần đến bệnh viện khám ngay.

Thứ hai, tuyệt đối không tự ý rắc bột thuốc kháng sinh hoặc các loại thuốc lá, sản phẩm không rõ tác dụng lên vết thương. Điều này không giúp vết thương lành nhanh hơn mà còn gây bí, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công sâu hơn vùng mô lành phía trong.

Thứ ba, giữ cho vùng băng vết thương sạch sẽ, tránh nước và không gây áp lực lớn lên vị trí bị tổn thương. Bạn có thể cân nhắc dùng giày chuyên dụng, nạng hoặc xe lăn để giảm áp lực lên vết thương.

Thứ tư, duy trì chế độ ăn khoa học, dùng thuốc theo đơn, bỏ hút thuốc lá để kiểm soát đường huyết và ngăn không cho mạch máu, thần kinh tổn thương nhiều hơn. Ngoài các thực phẩm chứa ít tinh bột, bạn nên bổ sung thêm các loại chất béo, chất đạm tốt. Bởi đây là nguồn dinh dưỡng cho quá trình lành vết thương. Các chất béo, chất đạm tốt bao gồm cá, thịt gia cầm bỏ da, các loại hạt, dầu thực vật, trái bơ. Bên cạnh đó, nên tăng cường bổ sung chất xơ như rau củ, các loại hạt và vitamin cũng như kẽm để giúp quá trình lành vết thương nhanh hơn.

Có những vết thương ngoài da là điều không thể tránh khỏi. Thế nhưng chỉ cần biết cách chăm sóc vết thương cho người bệnh đúng cách, chắc chắn bạn sẽ giảm thiểu tối đa nguy cơ cắt chi, tàn phế ở bệnh nhân.

Các thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thể thay thế chẩn đoán y khoa. Nếu bạn có những vấn đề về sức khỏe cần được tư vấn, liên hệ đội ngũ Bác sĩ của chúng tôi thông qua HOTLINE hoặc ứng dụng MEDIGO. 

Trải nghiệm ngay các tiện ích trên ứng dụng chăm sóc sức khỏe từ xa MEDIGO. Tải App TẠI ĐÂY.